Bomen en bossen in het “Cabinet des livres”. Een tentoonstelling over bomen en boeken in het kasteel van Chantilly.
Tot 30 september 2024
Livre de la chasse, Gaston Fébus
Bomen spreken tot de verbeelding en zijn bron van inspiratie voor kunst en verhalen. Ook maken zij deel uit van de collectieve geschiedenis van de mensheid. Maar wat is de relatie met boeken? In het kasteel van Chantilly is daar deze zomer een tentoonstelling aan gewijd.
Bomen en boeken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, in het Latijn betekent liber zowel boek als schors, en het woord codex verwijst op zijn beurt weer naar hout. Het Latijnse caudex betekent boomstam of (hout)blok. (*) Sinds mensenheugenis maken bomen en bossen deel uit van de menselijke verbeelding en gedachten die werden vastgelegd in schrift en beeld in boeken.
In de tentoonstelling in het Cabinet des livres dat zich bevindt in het kasteel van Chantilly vlak bij Parijs, verkent men deze meervoudige verbanden tussen de boom en het boek. Verbanden die geweven zijn vanaf de Middeleeuwen tot in de moderne tijd. Bomen als symbolen van leven, kennis en vrijheid, de gepersonifieerde bomen van fabels, de boomgaarden van dichters en geliefden, de bossen van verhalen en legendes.
Zelf ben ik altijd weer geboeid door de boom in de middeleeuwse voorstellingen en met name in de manuscripten. De boom van de kennis van goed en kwaad, de brandende braamstruik, de boom van Jesse, de levensboom en nog veel meer. Zij leverden stuk voor stuk prachtige voorstellingen op met een gelaagde betekenis. Een voorbeeld van de brandende braamstuik vinden we in deze tentoonstellingen afgebeeld in het prachtige Ingebord Psalter. (1215-1218). Dit Psalter wordt in Chantilly bewaard en behoort tot de topstukken.
Het Cabinet des livres is één van mijn favoriete bibliotheken. Het was de bibliotheek van de hertog van Aumale (1822-1897) een bibliofiel van allure. De boekenkamer (cabinet des livres) was de plek waar Henri d’Orléans het liefst las en werkte. U kunt hier de duizenden werken bewonderen, waaronder vele geschreven middeleeuwse werken; de meeste zijn verlucht, en de oudste dateert uit de 11e eeuw. Het bekendste werk dat hier wordt bewaard is wel dat van de gebroeders van Limburg: Les Très Riches Heures de Jean duc de Berry. In deze bibliotheek of boekenkamer is het meestal rustig en ben je samen met de boeken. Samen met de tentoongestelde werken in de vitrines en de duizenden boeken om je heen. Het moet een bijzonder voorrecht zijn geweest om dit je boekenkamer te mogen noemen. Gelukkig kunnen we er iets van proeven deze zomer. Chantilly ligt vlak naast de A1 richting Parijs en is een uur of 4,5 rijden. U kunt er een mooie dag van maken, de rest van het kasteel en het omliggende park zijn zeker ook een bezoek waard.
/https://chateaudechantilly.fr/en/evenement/exposition-in-foliis-folia-arbres-et-forets/
(*) Vermoedelijk heeft de codex zijn naam te danken aan meerdere bij elkaar horende beschrijfbare plankjes, zoals wastafeltjes. Er is ook geopperd dat de naam voor het eerst werd gebruikt voor een bundeling van beschreven vellen afkomstig van boomschors.
https://www.facsimiles.com/facsimiles/ingeborg-psalter
